Synergistic Effect: ความลับแห่งการเสริมพลังในผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อสุขภาพ Synergistic Effect: The Secret of Power Enhancement in Functional Foods

Synergistic Effect: ความลับแห่งการเสริมพลังในผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อสุขภาพ
Synergistic Effect: The Secret of Power Enhancement in Functional Foods

By:    ดร. กาญจนา ซิงห์
Kanjana Singh, Ph.D.
Division of Product Development Technology
Faculty of Agro-Industry
Chiang Mai University
kanjana.singh@cmu.ac.th

รศ.ดร. นิรมล อุตมอ่าง
Assoc. Prof. Niramon Utama-ang, Ph.D.
Division of Product Development Technology
Faculty of Agro-Industry
Chiang Mai University
niramon.u@cmu.ac.th

 

          synergistic effect หมายถึง การทำงานร่วมกันของสารหรือองค์ประกอบในอาหารที่ช่วยเพิ่มผลลัพธ์การทำงานให้มีประสิทธิภาพมากกว่าการใช้ส่วนประกอบแต่ละชนิดเพียงอย่างเดียว ตัวอย่างเช่น การผสมผสานสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิดในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารซึ่งสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการต้านการเกิดออกซิเดชันได้อย่างโดดเด่นกว่าการใช้สารชนิดใดชนิดหนึ่งเพียงอย่างเดียว โดย synergistic effect สามารถเพิ่มประสิทธิภาพให้กับผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อสุขภาพในหลากหลายมิติ

กรณีศึกษา synergistic effect ในส่วนผสมอาหาร
1. การทำงานร่วมกันของสมุนไพร (herbal synergy) สมุนไพรหลายชนิดมีศักยภาพในการเสริมฤทธิ์ซึ่งกันและกันได้อย่างน่าสนใจ ตัวอย่างเช่น การใช้ชาเขียวร่วมกับขมิ้น ซึ่งมีสารออกฤทธิ์สำคัญอย่างคาเทชิน (catechins) ในชาเขียวและเคอร์คูมิน (curcumin) ในขมิ้น สารทั้งสองชนิดนี้มีคุณสมบัติต้านการอักเสบและต้านอนุมูลอิสระ เมื่อทำงานร่วมกันสามารถเสริมฤทธิ์ในการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง รวมถึงโรคหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงเพิ่มประสิทธิภาพในการลดการอักเสบของร่างกายได้ดีกว่าการใช้สารแต่ละชนิดเพียงลำพัง

2. การทำงานร่วมกันของวิตามินและแร่ธาตุ (nutrient synergy) การศึกษาเกี่ยวกับการเสริมฤทธิ์กันของวิตามินและแร่ธาตุ พบว่าการบริโภควิตามินซีร่วมกับธาตุเหล็กสามารถเพิ่มการดูดซึมธาตุเหล็กเข้าสู่ร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงของภาวะโลหิตจาง นอกจากนี้ การบริโภควิตามินดีร่วมกับแคลเซียมยังช่วยส่งเสริมการสร้างมวลกระดูกและลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคกระดูกพรุน  ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการทำงานร่วมกันระหว่างสารอาหารต่อการส่งเสริมสุขภาพ

3. การทำงานร่วมกันของโพรไบโอติกส์ (probiotic synergy) สำหรับกลุ่มโพรไบโอติกส์ เช่น แลคโตบาซิลลัส (Lactobacillus) และบิฟิโดแบคทีเรียม (Bifidobacterium) เมื่อนำมาใช้ร่วมกันในผลิตภัณฑ์นมเปรี้ยวหรือโยเกิร์ตสามารถเสริมประสิทธิภาพในการปรับสมดุลของระบบทางเดินอาหาร ลดการอักเสบของลำไส้ และส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกันได้ดีกว่าการใช้จุลินทรีย์เพียงชนิดเดียว

4. การทำงานร่วมกันของสารต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant synergy) คือ การเสริมฤทธิ์ของสารต้านอนุมูลอิสระในผลไม้หลากหลายชนิด เช่น เบอร์รีและองุ่น ซึ่งเมื่อบริโภคร่วมกันจะช่วยลดความเสียหายของเซลล์จากอนุมูลอิสระได้ดีกว่าการบริโภคผลไม้ชนิดใดชนิดหนึ่งเพียงลำพัง โดยการทำงานร่วมกันนี้จะช่วยลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ และโรคเบาหวาน เป็นต้น

          The synergistic effect refers to the interaction of substances or components in food that enhances their effectiveness beyond what each component can achieve. For example, combining multiple antioxidants in dietary supplements can significantly improve their efficacy in combat oxidation compared to using a single antioxidant alone. The synergistic effect can enhance the effectiveness of functional food in various dimensions.

Case Study: Synergistic Effect in Food Ingredients
1. Herbal synergy: Many herbs have remarkable potential to enhance each other’s effects. For example,  green tea can be combined with turmeric, which contains the active compounds catechins (from green tea) and curcumin (from turmeric). Both compounds possess anti-inflammatory and antioxidant properties. When working together, they enhance the ability to reduce the risk of cancer and cardiovascular diseases and significantly improve the body’s ability to reduce inflammation compared to using each compound individually.

2. Nutrient synergy: Studies on the synergistic effects of vitamins and minerals have found that consuming vitamin C alongside iron can significantly enhance iron absorption into the body, thereby reducing the risk of anemia. Additionally, consuming vitamin D and calcium promotes bone mass formation and reduces the risk of osteoporosis. These examples highlight the importance of nutrient interactions in supporting health.

3. Probiotic synergy: Probiotics, such as Lactobacillus and Bifidobacterium, can be combined in products like yogurt to enhance their effectiveness in balancing the digestive system, reducing intestinal inflammation, and supporting the immune system more effectively than using a single probiotic strain alone.

4. Antioxidant synergy: Antioxidant synergy refers to the enhanced effects of antioxidants in various fruits, such as berries and grapes. When consumed together, they more effectively reduce cellular damage caused by free radicals than any single type of fruit alone. This synergy helps lower the risk of chronic diseases like heart disease and diabetes.