การทดสอบแอดีโนซีนไตรฟอสเฟต (ATP): พลังแห่งการประกันคุณภาพและสุขอนามัยในอุตสาหกรรมอาหาร Adenosine Triphosphate (ATP) Testing: The Power of Ensuring Quality and Hygiene in the Food Industry

การทดสอบแอดีโนซีนไตรฟอสเฟต (ATP): พลังแห่งการประกันคุณภาพและสุขอนามัยในอุตสาหกรรมอาหาร
Adenosine Triphosphate (ATP) Testing: The Power of Ensuring Quality and Hygiene in the Food Industry


By.   ดร. กีระติ ธรรมพันธ์
Keerati Thamapan, Ph.D.
Technical Service Representative
Neogen Asia (Thailand) Co., Ltd.
Kthamapan@neogen.com

   

           การรักษาสุขอนามัยและสุขาภิบาลในอุตสาหกรรมการผลิตอาหารให้อยู่ในระดับสูงถือเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้มั่นใจได้ถึงความปลอดภัยของอาหาร รวมถึงปกป้องผู้บริโภคจากการปนเปื้อนและโรคที่เกิดจากการบริโภคอาหาร โดยโรงงานผลิตอาหารต่างๆ จะต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านความปลอดภัยและคุณภาพอาหารอย่างเข้มงวด ซึ่งกฎหมายระดับท้องถิ่นและภูมิภาคของไทยได้กำหนดให้มีการควบคุมอันตรายทางชีวภาพและเคมีในระหว่างการผลิต ตัวอย่างเช่น พื้นผิวสัมผัสในสถานที่ผลิตอาหารจะต้องมีการทำความสะอาดและฆ่าเชื้อตามวิธีมาตรฐานที่ถูกกำหนดโดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา รวมถึงแนวทางปฏิบัติด้านสุขลักษณะที่ดีในการผลิตอาหาร (GHP) เพื่อป้องกันการปนเปื้อนสู่อาหารที่อาจจะเกิดขึ้น

ขั้นตอนการทดสอบสาร ATP

          ขั้นตอนที่ 1 สวอป: การทดสอบ ATP เริ่มต้นด้วยการใช้ก้านสวอปเฉพาะเพื่อเก็บตัวอย่างจากพื้นผิวหรืออุปกรณ์ โดยก้านสวอปจะเก็บตัวอย่างในจุดต่างๆ ซึ่งเป็นบริเวณที่มักจะเกิดการปนเปื้อนมากที่สุด เช่น เขียง สายพานลำเลียง หรือภาชนะผสม เป็นต้น

          ขั้นตอนที่ 2 เปิดใช้งาน: ใส่ก้านสวอปที่ผ่านการใช้งานแล้วลงในอุปกรณ์ทดสอบ โดยวางด้ามจับกลับที่ตำแหน่งเดิมของอุปกรณ์ทดสอบที่ยังไม่ได้ใช้งาน ซึ่งประกอบด้วยสารเคมี (ลูซิเฟอริน/ลูซิเฟอเรส) ที่ทำปฏิกิริยากับ ATP โดยปฏิกิริยานี้จะถูกกระตุ้นและวัดโดยใช้เครื่องมือแบบพกพาที่เรียกว่า ลูมิโนมิเตอร์ ซึ่งปฏิกิริยาดังกล่าวจะเรืองแสง โดยค่าความเข้มของแสงจะแปรผันตรงกับปริมาณของ ATP ที่มีอยู่

          ขั้นตอนที่ 3 วัดค่า: ลูมิโนมิเตอร์จะทำหน้าที่วัดปริมาณแสงที่ผลิตขึ้น (เรียกว่าหน่วยแสงสัมพันธ์ หรือ RLU) หากตรวจพบค่า RLU มาก แสดงว่ามีปริมาณของสารอินทรีย์และการปนเปื้อนเกิดขึ้น หากตรวจพบ RLU ต่ำ แสดงว่าพื้นผิวที่ตรวจวัดมีความสะอาดมาก

ขั้นตอนที่ 4 แปลผล: โดยทั่วไปแล้ว การทดสอบ ATP จะให้ผลการทดสอบภายในเวลาไม่ถึง 30 วินาที หากกระบวนการทำความสะอาดไม่มีประสิทธิภาพ ผู้ปฏิบัติงานก็จะสามารถดำเนินการแก้ไขได้ทันที ขณะที่เกณฑ์การยอมรับของค่า RLU นั้นผู้ผลิตต้องหาค่าหรือกำหนดไว้ล่วงหน้าตามมาตรฐานด้านสุขอนามัยในแต่ละโรงงาน เพื่อให้แน่ใจว่าอุปกรณ์และพื้นผิวจะปลอดภัยต่อการสัมผัสอาหาร

         Maintaining high levels of hygiene and sanitation in the food manufacturing industry is crucial to ensuring food safety and protecting consumers from contamination and foodborne illnesses. To achieve these goals, food manufacturing facilities must comply with strict food safety and quality regulations regardless of their size or the products they produce. Local and regional laws, such as those in Thailand, mandate the control of biological and chemical hazards during production. For instance, surfaces in food production areas must be cleaned and sanitized according to the standards set by the Thai FDA and Good Hygiene Practices (GHP) to prevent contamination.

How ATP Testing Works

          Step 1. Swab: ATP testing typically begins with the use of a swab to collect a sample from surfaces or equipment. The swab is applied to various points, such as cutting boards, conveyor belts, or mixing vessels—areas most prone to contamination.

          Step 2. Activate: The collected sample stick is then inserted into the test device, with the handle placed back in the original position of the unused test device, which contains reagents (luciferin/luciferase) that react with ATP. This reaction is activated and measured using a handheld device called a luminometer. The reaction produces light, the intensity of which is directly proportional to the amount of ATP present.

          Step 3. Measure: The luminometer measures the amount of light produced, referred to as Relative Light Units (RLUs). If a high number of RLUs is detected, it indicates the presence of organic material and possible contamination. The lower the RLU reading, the cleaner the surface.   

          Step 4. Interpretation: Results from ATP testing are typically available in less than 30 seconds, allowing operators to take immediate corrective actions if a cleaning process is ineffective. Thresholds for acceptable RLU levels are predetermined based on the facility’s hygiene standards, ensuring that equipment and surfaces are safe for food contact.